48 Loại Thành Kiến Nhận Thức phổ biến (Phần 8)

22. ĐỊNH KIẾN HÀNH ĐỘNG (ACTION BIAS)

Định kiến 21 là Định kiến không hành động thì Định kiến hành động sẽ là phần tiếp theo

Vậy nó là gì?. Một ví dụ rất thực tế:  Giả sử một nhóm thanh niên ra khỏi một hộp đêm và bắt đầu tranh cãi, hét vào nhau và hành động một cách dữ dội. Tình hình gần như leo thang thành một cuộc cãi lộn toàn diện. Các cảnh sát trong khu vực - gồm một số trẻ, một số cao cấp hơn - giữ mình lại, theo dõi mọi chuyện từ xa và can thiệp chỉ khi thương vong đầu tiên xuất hiện. Nếu không có nhân viên giàu kinh nghiệm tham gia, tình trạng này thường kết thúc rất khác nhau: các nhân viên trẻ, quá hăng hái không chống lại được định kiến hành động (action bias) và xông vào ngay lập tức. Một nghiên cứu đã tiết lộ rằng sau can thiệp, nhờ sự hiện diện từ tốn của các sĩ quan cấp cao, kết quả là ít thương vong hơn

Định kiến hành động được nhấn mạnh khi một tình huống mới bắt đầu hoặc chưa rõ ràng. Khi bắt đầu, nhiều nhà đầu tư hành động giống y như các nhân viên cảnh sát trẻ trâu, sung độ bên ngoài câu lạc bộ đêm trong ví dụ trên: họ chưa đủ khả năng phán xét thị trường để họ bù lại những hành động thái quá. Tất nhiên đây là một sự lãng phí thời gian và tiền bạc. Khi Charlie Munger tổng hợp cách tiếp cận của anh ấy để đầu tư: 'Chúng tôi đã có ?. . .? Kỷ luật bản thân để tránh làm những điều ngu ngốc chỉ vì bạn không thể không hoạt động"

Như vậy, định hướng này có ích lợi gì không? Trong môi trường săn bắt hái lượm thời tiền sử của chúng ta, hành động phải vượt qua sự ngẫm nghĩ. Phản ứng nhanh như chớp là rất cần thiết cho sự sống còn; sự cân nhắc có thể gây tử vong. Khi tổ tiên của chúng ta nhìn thấy một hình bóng xuất hiện ở rìa của khu rừng - một cái gì đó trông rất giống một con hổ nanh dài - họ không thể mất một chút nào để tìm hiểu xem nó có thể là cái gì. Họ phải hành động một cách nhanh chóng. Chúng ta là hậu duệ của những người phản ứng nhanh này. Nếu là hồi cổ xưa, tốt nhất là nên chạy đi thật nhanh hơn là lần khần có thể làm mồi cho thú dữ. Tuy nhiên, thế giới của chúng ta ngày nay rất khác; nó đủ cho sự bình tĩnh và cân nhắc, cho dù bản năng của chúng ta có thể gợi ý khác đi.

Mặc dù bây giờ chúng ta coi trọng việc chiêm nghiệm cao hơn, nhưng không hành động hoàn toàn vẫn là một tội lỗi tổ tông. Bạn không có danh dự, không có huy chương, không có tượng đài với tên bạn trên đó nếu bạn đưa ra quyết định đúng đắn bằng cách chờ đợi - vì lợi ích của công ty, nhà nước, kể cả nhân loại. Mặt khác, nếu bạn chứng tỏ sự quyết đoán và phán xét nhanh chóng, và tình hình được cải thiện (mặc dù có lẽ tình cờ), thì có thể ông chủ của bạn, hoặc thậm chí thị trưởng, sẽ bắt tay bạn. Xã hội to lớn ngày nay vẫn thích hành động thô thiển hơn  một chiến lược hợp lý nhưng chờ đợi quá lâu hay chả làm gì cả

Nói tóm lại: trong hoàn cảnh mới hoặc chưa chắc chắn, chúng ta cảm thấy bắt buộc phải làm điều gì đó, bất cứ điều gì. Sau đó chúng ta sẽ cảm thấy tốt hơn, ngay cả khi chúng ta đã làm mọi thứ tồi tệ hơn bằng những hành động quá nhanh hoặc quá thường xuyên. Vì vậy, mặc dù nó có thể không xứng đáng một cuộc diễu hành trong danh dự, nếu một tình huống là không rõ ràng, giữ lại cho đến khi bạn có thể đánh giá các tùy chọn của bạn. "Tất cả các vấn đề của nhân loại xuất phát từ sự bất lực của con người khi ngồi yên lặng trong một căn phòng," (Nghĩa là quyển sách nó xúi cứ liều mạng mà làm loạn chứ không phải tui - Lời thêm của dịch giả hehe)

23. HIỆU ỨNG ĐÀ ĐIỂU (OSTRICH EFFECT)

 Quyết định phớt lờ những thông tin tiêu cực hoặc nguy hiểm bằng cách “chôn” đầu vào cát, giống như một con đà điểu.

Hiệu ứng đà điểu là thuật ngữ tâm lý để chỉ hành động bạn sợ hãi phải đối mặt với sự thật giống như những con đà điểu chôn đầu trong cát để ngụy trang giống lùm cây tránh kẻ thù. Ví dụ, vấn đề tâm lý này có thể xảy ra khi bạn đang phải đối mặt với việc đưa ra các chỉ số bán hàng cuối tháng của mình trong khi bạn không hoàn thành chỉ tiêu đã đề ra. 

Thật không may, cách duy nhất để bạn thay đổi tình hình là phải đối mặt với sự thật và tìm ra hướng giải quyết có tính thực thi cao nhất. 

PS: Hiệu ứng này quá nổi tiếng rồi nên dịch giả làm biếng dịch thêm muốn tìm hiểu thêm cứ search là ra đầy

24. THÀNH KIẾN DUY TRÌ HIỆN TRẠNG (STATUS QUO BIAS)

Thành kiến duy trì hiện trạng là một định kiến cảm xúc; ưu tiên cho tình trạng hiện tại. Đường cơ sở hiện tại (hoặc trạng thái) được lấy làm điểm tham chiếu, và bất kỳ thay đổi nào lệch đường cơ sở đó được coi là mất mát. Thành kiến duy trì hiện trạng phải được phân biệt khác với sở thích hợp lý cho nguyên trạng (status quo ante), như khi trạng thái hiện tại của vấn đề là vượt trội so với các lựa chọn thay thế có sẵn, hoặc khi thông tin không hoàn hảo là một vấn đề đáng kể. Tuy nhiên, một lượng lớn bằng chứng cho thấy rằng Thành kiến duy trì hiện trạng thường xuyên ảnh hưởng đến việc ra quyết định của con người.

Thành kiến duy trì hiện trạng tương tác với các quá trình nhận thức phi hợp lý khác như sự căm ghét về những mất mát, định kiến tồn tại, hiệu ứng ưu đãi, sự trường tồn, sự ngược đãi và tránh né sự hối tiếc. Bằng chứng thực nghiệm cho việc phát hiện thành kiến duy trì hiện trạng được nhìn thấy thông qua việc sử dụng các thử nghiệm đảo ngược. Một số lượng lớn các ví dụ thực nghiệm và hiện nghiệm đời sống. Hành vi liên quan đến kế hoạch nghỉ hưu, sức khỏe và lựa chọn đạo đức cho thấy bằng chứng về thành kiến duy trì hiện trạng

  

Đối với hầu hết chúng ta, trực giác của chúng ta là nói không. Chúng ta có thể nói điều gì đó giống như, “Có nhiều điều để sống hơn là niềm vui,” và trích dẫn tầm quan trọng của các mối quan hệ của chúng ta với những người thân yêu và sự kết nối với thực tế Và có lẽ đó là sự thật.