Jim Morrison - Chàng thi sĩ của âm nhạc

Nhắc đến Jim Morrison là nhắc đến một trong những nghệ sĩ sáng tạo bậc nhất trong thế giới âm nhạc và chính nó cũng là nguồn cơn cho những bi kịch cuộc đời của chính Chàng. Ban nhạc The Doors với thủ lĩnh Jim Morrison đưa âm nhạc đến một nấc thang khá cao của sáng tạo, nó là sự hòa trộn tuyệt vời của âm nhạc và thi ca. Những bài hát cũng chính là những bài thơ của Jim - nó đẹp đẽ, bí ẩn và đa tầng nghĩa - đến nay chúng vẫn còn được mổ xẻ không ngừng cho những uyên ảo phía sau nó. 

Với những hit đầu tiên vang dội như  "Light My Fire"  "Love Me Two Times" ... đưa ban nhạc và Chàng vào thế giới của danh vọng nhưng chính nó cũng hủy diệt Chàng rất nhiều. Đám đông cuồng nhiệt như thói quen muôn thuở chỉ quen những gì đã thành quen, những sự chìu chuộng mơn trớn dễ dãi nên khi Ông biểu diễn những ca khúc hay sáng tạo mới thì họ chỉ gào lên yêu cầu những ca khúc cũ này. Và trên sân khấu Chàng đã chửi thề!  

Jim Morrison là một nghệ sĩ sáng tạo hơn là nghệ sĩ biểu diễn. Chàng không thuộc đám đông nhưng chàng lại phải chìu đám đông. Người ta hay nhắc khả năng biểu diễn trước sân khấu của Jim bởi mỗi lần Jim xuất hiện thì đám đông như phát cuồng và mê mẩn không kiềm chế nỗi trước những màn quằn quại của Jim. Nhưng như đã nói nó không phải là màn biểu diễn của Jim bởi Jim không thuộc nghệ sĩ biểu diễn để chìu lòng, lấy nước mắt hay nụ cười của khán giả, nó chỉ là sự phô bày cá tính một cách tự nhiên nhất trong Jim mà thôi. Cũng như sự tiếp xúc trước báo giới hay công chúng thì Jim không phát biểu để làm hài lòng ai cả, chàng chân phương như là chính chàng mà thôi, chàng chỉ phô bày "độ chất" của riêng mình. Nhắc nó thì lại nhắc đến The Beatles với những hành xử khéo léo và biết lấy nước mắt, nụ cười của công chúng và âm nhạc đại chúng chìu lòng đám đông nên được lòng công chúng, sự sáng tạo của The Beatles không thể bằng được The Doors (trừ giai đoạn sau của The Beatles thì sự sáng tạo mới là tuyệt vời)

Là một nghệ sĩ sáng tạo nên Jim dần kiệt sức với những điều rởm rít đám đông áp đặt lên chàng. Jim là một người sa đọa nên rượu và ma túy đã hủy hoại thêm con người chàng. Sự kiện tổ khúc  "Celebration of the Lizard" mà Jim muốn xây dựng thành một "concept album" hoàn hảo bị đổ vỡ bởi hãng băng đĩa chỉ muốn nó là thứ gì ngắn gọn để khán giả dễ thuộc, dễ nhớ và dễ ăn khách hơn nên cắt cụt nó thành từng phần nhỏ để đưa ra thị trường. Và nó là giọt nước làm tràn ly Jim. Nó làm tịt ngòi hết tất cả mọi cảm hứng sáng tạo trong Jim. Và Jim là một nghệ sĩ không đủ mạnh mẽ cho chính mình, cho chính những đứa con của mình nên sa vào dần vào những thứ dễ dãi hời hợt và không còn là chất của riêng mình dù những album sau này được tung hô vang dội. Và cái chết của Jim ở tuổi 27 còn trong vòng bí ẩn - nó có thể là do tự sát và cũng có thể là do sử dụng ma túy quá liều. 

Don't ya love her madly
Don't ya need her badly
Don't ya love her ways
Tell me what you say
Don't ya love her madly
Wanna be her daddy
Don't ya love her face
Don't ya love her as she's walkin' out the door

Love me one time
I could not speak
Love me one time
Yeah, my knees got weak
But love me two times, girl
Last me all through the week
Love me two times

And it's all over for the unknown soldier
It's all over for the unknown soldier
Uh
March!
Company, halt!
Present arms!
Make a grave for the unknown soldier
Nestled in your hollow shoulder
The unknown soldier

Tổ khúc: "Celebration of the Lizard"

Miru Kim - Người đàn bà của lòng đất

Miru Kim một nghệ sĩ thị giác người Mỹ gốc Hàn quốc xuất thân từ ngành Y - một ngành cô theo đuổi suốt thời tuổi trẻ - và rẻ hướng qua nghệ thuật khi chính cô tự nhận là cô mê đắm New York nơi cô sống và không gì hơn để diễn tả nét đẹp của nó chính bằng cơ thể của mình để hòa trộn vào nó. Cô tự nhận mình là một nghệ sĩ của lòng đất nên cô đi sâu vào các hóc hẻm đổ nát, các hầm ngầm hay cống rãnh thành phố và dần rộng hơn là các góc cạnh chi tiết của mọi mặt cuộc đời như chuồng heo, sa mạc, các phố thị ồn náo .... 

Cô hướng phần nhiều về nude art chính bản thân mình cho các tác phẩm của mình từ nhiếp ảnh, nghệ thuật trình diễn hay sắp đặt thị giác để hướng con người về những mảng tối, đối lập cũng như những màu sắc dị biệt khó pha trộn giữa đám đông muôn màu muôn vẻ

 

Dịch lời hát nhạc quốc tế (Phần 4)

Hẹn tại Đàn Tế Trời 

(敖 包 相 会)

(Lời Nam)
Trăng tròn treo đỉnh trời
Sao không một chút mây phủ quanh
Ta chờ nàng ở nơi đây
Sao nàng vẫn chưa chịu tới

(Lời Nữ)
Nếu trời không đổ mưa
Đóa hải đường sẽ không bao giờ tự nở
Miễn là chàng kiên nhẫn đợi chờ
Trái ngọt sẽ chóng nở trong tim

Bí mật của tôi

(Айтатын саган сырым бул)

Tôi sẽ cho bạn biết bí mật của tôi:

Tương lai của tôi đang ẩn trong sương mù.

Tôi bị suy yếu, sức mạnh của tôi đã khô cạn.

Những bài thơ của tôi, những đứa con yêu dấu của tôi, chúng đã mất tôi.

Tôi sẽ cho bạn biết bí mật này của tôi,

Với dòng nước lạnh giá

Rửa sạch tôi, khi tôi chết.

Làm mát một linh hồn bỏng cháy.

Tôi e rằng

Tôi đến quá sớm, và rồi tôi sớm sẽ đi,

Khi chén thánh của tôi đã tràn và đổ tung

Tôi tự đốt cháy chân hỏa trong tôi

Với vùng nước của dòng suối băng

Rửa sạch tôi, Rửa sạch

Linh hồn tôi sẽ hòa trộn với một bài thơ,

Sau đó tôi sẽ an nghỉ ...

 

Hallelujah

Tôi nghe tương truyền có bản hợp âm bí ẩn
David đã xướng và nó làm vui lòng Chúa
Nhưng Ngài đâu thực sự quan tâm đến âm nhạc, phải không Ngài?
Khúc nhạc ngân như thế này
Quãng tư, quãng năm
Điệu thứ trầm, điệu trưởng cao
Đức vua lụn bại sáng tác bản Hallelujah

Hallelujah, Hallelujah
Hallelujah, Hallelujah

Niềm tin của ông đã vững mạnh nhưng ông cần sự thử thách
Ông thấy nàng ấy đầm mình trong bể tắm trên mái
Vẻ đẹp của nàng dưới ánh trăng làm ông mê đắm
Nàng trói ông vào chiếc ghế nhà bếp
Nàng lật đổ ngai vàng của ông và cắt mái tóc ông
Và từ môi ông, nàng buông lời Hallelujah

Hallelujah, Hallelujah
Hallelujah, Hallelujah

Em yêu, tôi đã ở chốn này trước đây
Tôi biết căn phòng này, tôi đã bước trên sàn này
Tôi đã từng sống một mình trước khi tôi biết em
Tôi thấy lá cờ em treo trên mái vòm cẩm thạch
Tình yêu đâu phải khúc quân hành trong chiến thắng
Đó là sự lạnh giá và đau khổ, Hallelujah

Hallelujah, Hallelujah
Hallelujah, Hallelujah

Đã từng có lúc khi em để tôi biết
Điều gì thực sự đang diễn ra ở dưới đó
Nhưng giờ em không bao giờ cho tôi thấy nữa, phải không em?
Và tôi nhớ lúc tôi đã đến bên đời em
Bồ câu thánh cũng chắp cánh theo cùng
Và từng hơi thở chúng ta trút đều là Hallelujah

Hallelujah, Hallelujah
Hallelujah, Hallelujah

Có lẽ có Thượng Đế ngự trị trên cao kia
Nhưng tất cả những gì tôi đã học từ tình yêu
Là làm thế nào để bắn ai đó đấu súng với bạn
Đó không phải là lời khóc than bạn nghe buổi đêm
Đó không phải là một ai đó đã thấy ánh sáng
Đó là sự lạnh giá và đau khổ, Hallelujah

Hallelujah, Hallelujah
Hallelujah, Hallelujah

Em bảo tôi đã mang chữ danh hão huyền
Tôi còn không biết thanh danh là chi
Nhưng nếu tôi biết, thực sự, nó là gì đối với em?
Đó là ánh sánh chói lóa trên từng lời
Không quan trọng điều em đã nghe
Thánh thần hay đau khổ, Hallelujah

Hallelujah, Hallelujah
Hallelujah, Hallelujah

Anh đã cố hết sức, đó không phải quá nhiều
Anh không thể cảm nhận nên anh cố gắng chạm vào
Anh đã kể sự thật, anh không đến để dối em
Và dẫu khi mọi chuyện đều sai trái
Anh sẽ đứng trước Khúc Hát Thánh Thần
Không có gì trên đầu lưỡi anh ngoài lời Hallelujah

Hallelujah, Hallelujah
Hallelujah, Hallelujah
Hallelujah, Hallelujah
Hallelujah, Hallelujah
Hallelujah, Hallelujah
Hallelujah, Hallelujah
Hallelujah, Hallelujah
Hallelujah, Hallelujah
Hallelujah

Truyện ngắn: Em là đóa tường vi (Phần cuối)

Hôm kia khi Thắng mới đi làm về thì Tường Vi đã sà vào Thắng mà kể lể những người đàn ông đang theo đuổi nàng
Thắng nạt: "Thôi em im đi. Anh không thích nghe đâu"
Tường Vi hỏi: "Bộ anh ghen hả?"
"Anh đi làm cả ngày rất mệt mỏi rồi. Anh muốn nghỉ ngơi và yên tĩnh một chút còn em thì cứ lải nhải những thằng mắc ma, ất ờ cà lơ phất phơ nào không. Nếu ai đó yêu em và em cũng yêu người ta. Và người đó lo tốt cho em và con hơn anh thì em nên đến với người ta đi. Đó là lời chân thật của anh đấy"
"Anh là đồ máu lạnh. Đồ không có trái tim. Bộ anh là cục nước đá hay sao!" Tường Vi bật khóc
Thắng khi đó chỉ ôm đầu


Rồi hôm kia, Tường Vi nói với Thắng là nàng đã nhận lời quen người khác. 
"Người ta hơn hẳn anh về mọi thứ. Người ta nói người ta yêu em còn anh thì sao? Bao năm em chỉ mong chờ anh dịu dàng nói với em một tiếng là Anh yêu em nhưng anh làm được sao? Tại sao lời yêu với anh lại khó như vậy. Anh thương và quan tâm, chăm sóc em thôi thế là chưa đủ"
"Như vậy có lẽ thì tốt hơn cho em và con" Thắng kết thúc toàn bộ câu chuyện ở đây

Truyện ngắn: Em là đóa tường vi (Phần 3)

Tường Vi ngồi thỏ thẻ với Thắng: "Có ông kia đang theo đuổi em, ổng giàu ghê lắm, làm chủ luôn một vựa trái cây lớn" 
Thắng nói liền: "Anh thấy mối này hơi ngon đó. Em chọn đi"
Tường Vi la lên : "Cái gì! Bộ tính bỏ người ta hả? Đừng có hòng nha, em theo ám anh suốt cuộc đời luôn cho biết tay"

Thắng ngồi trước nồi canh khổ qua to tổ bố mà ngán ngẩm : "Thì anh thích ăn canh khổ qua nhưng em nấu chi nhiều dữ vậy, anh ăn gì nỗi. Còn nấu liên tù tì nhiều ngày kiểu này chắc anh nghẹn chết quá"
"Thì anh thích thì em nấu cho ăn còn la. Thôi cố ăn đi anh" 
Thắng nhìn nồi canh mà cố giấu nước mắt đang muốn tuôn trào. Chợt Thắng thấy Tường Vi đang giũ lại nệm thì Thắng đứng dậy đang tính giúp nàng thì nàng đã la hắn: "Anh ngồi đó mà ăn đi. Anh phải cho em được làm người vợ chứ, cái gì em không làm được thì em sẽ nhờ anh" 
Nhưng tối đó nàng thủ thỉ: "Em mới xem được một bộ phim Hàn quốc nó nói người đàn ông mà quan tâm, lo lắng từng tí cho vợ là yêu yêu nhiều lắm. Đúng không anh?"
Thắng bật cười: "Tối ngày coi phim Hàn xẻng rồi nói nhảm" 
Tường Vi mặt xụ xuống thấy vậy Thắng mới nói: "Thôi em cứ ráng coi phim Hàn quốc kiểu sến sến này cũng tốt. Haha" 


Còn hôm kia thì Thắng được nàng mua cho mấy cái áo. Cầm những tấm áo là Thắng la làng: "Em mua áo gì cho anh vậy? Cái thì đỏ chét, cái thì vàng khè sao anh mặc đây"
Nàng nghiến răng dịu dàng: "Da anh đen nên mặc cái áo màu sáng"
"Cái này không phải màu sáng mà là màu chói, màu gắt. Trời! Còn có bông hoa nữa"
"Mấy cái áo này em thích lắm. Vợ mua thì chồng mặc đi. Còn bông hoa để cho nó dịu dàng tí"
"Em lỡ mua nên anh mới mặc mấy cái quỷ sứ này đó"
Tường Vi cười tươi: "Sao hôm nay dễ thương vậy! Chồng thì nhường nhịn và thua vợ tí thì có sao đâu. Sao mà chồng ham thắng thế!"
Thắng lắc đầu: "Rồi chịu thua. Chịu chưa"
"Thua luôn thì hay biết mấy" nàng khoái chí cười to
"Bắt đầu được voi đòi Hai Bà Trưng rồi đó'
"Lại cái giọng điệu đó. Mới khen được tí. Chán"

Truyện ngắn: Em là đóa tường vi (Phần 2)

Bé Na con nàng gặp Thắng là cứ khóc thét và giẫy nẫy lên mỗi khi hắn đến gần nó. Nàng nói nó được gửi ở gia đình buôn bán nên khách ra vô thường xuyên nên nó dạn dĩ lắm còn thêm phần lì nữa nhưng không biết sao gặp anh nó lại như vậy. Phải nhiều lần lắm thì cô bé mới chịu quen và chấp nhận Thắng nhưng cũng phải tốn một đống bánh snack hay bim bim mới chịu. Rồi thời gian trôi qua thì Thắng và Tường Vi chính thức quen nhau. Thắng san sẻ và đỡ đần phụ với nàng những khoảng tiền nong cho sinh hoạt và nuôi nấng bé Na. Thắng muốn bé Na được gửi nhà trẻ để nó có bạn bè và được học thì tốt hơn nên Thắng đến thường xuyên chỗ ở của Tường Vi hơn rồi dần dần gần như ở chung với nhau.

Con bé được Thắng chìu chuộng quá nên Tường Vi cũng hay la là anh bớt chìu nó kẻo nó lại hư. Đêm ngủ là bé bắt Thắng phải gãi lưng cho thì mới chịu ngủ,
Tường Vi bực mình nàng la hắn: "Em thấy anh yêu thương và chìu nó một cách quá đáng và kỳ cục mà em không thể nào hiểu nỗi luôn"
" Như nhiều hôm em thấy nó ôm anh rồi dồn anh vào góc tường chỉ còn nửa thân người mà anh vẫn không chịu đưa nó ra để mình còn ngủ mà nằm im đó chịu trận cả đêm như vậy"
Thắng trả lời: "Anh sợ con giật mình thức giấc thôi. Nhưng mà em nói nhỏ nhỏ thôi để con nó còn ngủ"
Bỗng giọng Bé Na cất lên: "Mẹ nói nhỏ thôi để con còn nủ"
Tường Vi cười phá lên: "Haha. Anh thấy cái miệng nó chưa. Ngủ nhanh đi để cha còn ngủ"
Con bé ra lệnh cha nó: "Cha gãi lưng cho con nủ"

Thắng hay dẫn con ra công viên chơi với mấy đứa trẻ khác, nhìn con cười vui là lòng Thắng thấy ấm áp lạ thường. Con bé cứ hay thắc mắc với mẹ là sao cha Thắng cứ hun nó hoài vậy. Nàng cười "Thì cha thương con cha mới hun con hoài" "Vậy hả mẹ?" Con bé tròn mắt hỏi lại như vậy với nàng. Rồi con bé thì "Cục vàng của tui đâu rồi bây" "Cục vàng của cha đâu rồi bây" Nàng cứ cười ngặt nghẽo hoài mà nói với Thắng là anh thấy nó nhái giọng anh thấy ghê chưa!

Truyện ngắn: Em là đóa tường vi (Phần 1)

"Em tên là Tường Vi" nàng giới thiệu tên mình như vậy
"Lại là một bông hoa" Thắng thảng thốt lên như thế
"Là sao anh? Nhà em có hai chị em. Đứa em gái dưới quê tên là Hồng Nhung còn em là Tường Vi. Cả hai chị em đều là bông hoa hết"
"Tường Vi nở muộn, tự nhiên em làm anh nhớ đến tên bộ phim đó"
"Chắc có lẽ vậy nên đời em mới nhiều trắc trở như thế"

Thắng biết Tường Vi thông qua nhóm bạn xã hội của mình. Khi gặp Tường Vi thì Thắng chỉ thấy nàng đáng mến, một cô gái có vẻ dạn dĩ trải đời nhưng vẫn còn nhiều e ấp như một thôn nữ, nàng vẫn còn hay mắc cỡ nếu nói khéo đúng một cái yếu điểm nào đấy của nàng. Thắng gặp nàng vài lần và rủ đi chơi riêng với nhau cũng vài lần. Thắng còn nhớ nàng nói là lúc đầu nàng hơi sợ hắn nhưng không biết sao cảm giác rất tin tưởng ở hắn.
"Em tin ở anh mới chịu đi chơi riêng với anh như vậy. Chứ em không quen đi với người lạ chỉ mới biết nhau vài lần đâu"
"Vậy chứ bây giờ hết sợ chưa?" Thắng cười
"Cái mặt anh gầm gầm, lạnh lạnh thấy ghê quá. Thì nói chuyện vài lần thì thấy anh hiền queo chứ gì" Tường Vi cũng cười với hắn

Cũng qua vài lần gặp nhau như vậy thì hắn biết thêm về cô, một cô gái quê lên Thành phố làm việc với một đứa con gái nhỏ của mình. Nàng nói chuyện tình cảm của nàng cũng nhiều trắc trở nên làm người mẹ đơn thân cũng rất nhiều vất vả, vừa làm vừa nuôi con còn công việc thì cũng bấp bênh, làm ca làm đêm nên phải gửi con cho gia đình người ta nuôi chứ không gửi nhà trẻ được. Lúc nào thật rảnh thì mới đón con về được. Thắng xin phép hôm nào nàng chở con theo chơi. Và Thắng khi gặp cô bé con hai tuổi của nàng thì Thắng tự nhiên nước mắt muốn chảy tràn khóe mi. Chẳng lẽ đó là nó!

Tùy bút: Chuyện Sách (Phần 2)

Nhà sách thời trước thì sách không được đa dạng cho lắm, đa phần là đầy tính định hướng, bây giờ thì nhà sách đã đủ thể loại và sách cũng bớt bớt được một phần kiểm duyệt định hướng khi xuất bản (Bớt thôi chứ qua vụ sách về Trương Vĩnh Ký thì kiểm duyệt tùy hứng hehe). Nên cách tôi tiếp cận sách khi xưa là thông qua các nhà sách cũ.

Nhắc đến chuyện lùng sách cũ khi xưa nhắc lại cũng khá buồn cười và nhiều khi phải mưu mẹo một tí. Một số nhà sách cũ thì họ bán khá bao đồng, họ định giá sách qua độ dày, độ mới của cuốn sách, dạng nhà sách này thì khá tạp nham và khó kiếm được sách quý (Nhưng nếu may mắn cũng sẽ kiếm được sách hay, sách quý với giá cực mềm nếu chịu khó bới móc hehe). Còn một dạng nhà sách cũ thuộc dạng cao thủ chơi sách thì sách thường khá hay nhưng giá rất chát.

Nhớ đến một vài kỷ niệm cũ mà thấy mắc cười, tôi vào một nhà sách cũ và nghía thấy một cuốn sách quý mà tôi khá ưng ý và thế là lấy nó một cách lơ đãng nhưng cộng chung với một mớ tạp nham nhìn mơi mới. Khi ra tính tiền thì ông chủ chém quyển sách mà tôi để ý giá trên trời, còn tạp nham như muốn cho không. Giả lơ mà hỏi, sách cũ bong cả bìa mà làm gì chú lấy mắc thế. Thế là ông này xổ liền, sách quý hiếm à nha và ông chú này nói mê say về quyển sách, sau đó đem ra khoe luôn bức tranh mà ổng vẽ về nội dung quyển sách. Gặp đúng con mẹ cao thủ rồi đành bấm bụng mà mua thôi hehe. Kinh nghiệm chua chát là hỡi thích thì phải mua ngay chứ không tối về mất ngủ, như một thời bộ "Tội ác và Trừng phạt" của Dostoevsky xuất bản trước 75 tôi quá mê nhưng giá nó bị đẩy lên tới cả tháng lương tôi đi làm thêm. Thèm nhưng không dám mua nhưng tối đó tôi gặp một cơn ác mộng rất khủng khiếp là có thằng nó mua bộ sách rồi, thế là lật đật sáng mai chạy qua mua gấp bộ sách ngay và luôn hehe.
.
Và thường khi sách tôi đã đọc qua và đã nghiền nát nó trong não thì nếu ai thích thì tôi hay cho lắm nhưng buồn một điều là thường họ không thèm đọc. Quyển sách đã cho đi nghĩa là không còn thuộc quyền sở hữu của mình nhưng mình sẽ tiếc, cái tiếc không phải là quyển sách (mặc dù quyển nào cũng gắn ít nhiều kỷ niệm của mình trong đó) mà tiếc cho tri thức bị bỏ xó. Nên thường cái gì cho đi dễ quá nhiều khi con người không biết trân trọng, nhiều khi phải lấy thật mắc như ông chủ nhà sách cũ mà tôi kể thì may ra mới ngấu nghiến nó cho đáng đồng tiền bát gạo. Bạn Nguyen Ngoc Chau Bau có nhớ tôi từng ngồi nói chuyện với Báu, cái nghề tư vấn kinh doanh của Báu đừng vì tình nghĩa hay gì mà tư vấn không công hay giá rẻ, mà phải lấy thật mắc vào thì may ra họ mới trân trọng sử dụng chất xám của mình. Như "Buổi trưa với Warren Buffett" với giá trên trời thì tự nhiên họ phải tìm mọi cách để sử dụng sự tư vấn này (Ăn với Warren Buffett cũng là dạng PR đánh bóng tên tuổi nhưng họ vẫn sẽ sử dụng ít nhiều sự tư vấn của ông).
.
PS: Ai mà tôi đã từng cho sách mà không chịu đọc là tôi đang chửi thầm trong bụng ấy hihi !

Tùy bút: Chuyện Sách (Phần 1)

Tôi nhớ tôi may mắn có được một kho tàng hồi nhỏ. Cái kho tàng này không phải là của tôi mà của ông bạn ba tôi. Đó là một tủ sách gỗ được khoá kín bít bùng mà bạn ba tôi gửi ba tôi giữ giùm. Ông ba tôi thì cấm tôi bén mảng tới cái tủ này bởi đồ không phải của mình thì không được chạm vào. Thế là tôi toàn lén lút ba tôi mà chạm vào thôi hehe. 

Khóa tủ thuộc dạng không cứng lắm mà lắc lắc nhiều cái là nó lỏng khoen chừa một cái lỗ nhỏ chỉ vừa nửa bàn tay con nít thò vào. Ngày ngày khi không có ba tôi là tôi thò đứng bàn tay vào mà mò, vớ được quyển nào là lôi ra đọc ngấu nghiến như ăn trộm, đọc xong là trả lại vào tủ như không có chuyện gì và tủm tỉm cười. Tôi nhớ nó hoài bởi cái cảm giác lén lút mặc dù nhiều người hay phê phán chứ nó là cảm giác dễ tạo nên sự thăng hoa nhất. Bà con mà ăn uống được phép hay chính quy chắc chắn là không bao giờ ngon bằng ăn vụng giỏi chùi mép hehe.

Quan trọng cái cảm giác thăng hoa ấy không thuần là ăn vụng mà chính là cái cảm giác mình không biết mình sẽ vớ được quyển gì mỗi khi thò tay vào, nhiều hôm tôi thò tay vào quơ quắng một hồi lại vớ nhằm quyển mình đã đọc rồi thế là bỏ lại vào mà mò tiếp, khi sách càng đọc nhiều thì xác suất mò được quyển sách lạ nó làm mình sướng lắm như trúng xổ số vậy. Hình như con người là vậy, cái gì thân quen, dễ dàng có được thường họ không trân trọng. Những thứ khó nắm bắt hay tạo nên bi kịch lại kích thích tâm trí con người nhiều nhất, làm con người lên đỉnh thăng hoa hoặc đỉnh bi kịch.

Mà hình như như vậy mới là con người, mới là cuộc đời?

Bonus: Chuyện "Dính trên da"
.
Bọn nhóc con hồi nhỏ chúng tôi thì chỉ toàn đi chân đất dù giày dép có đủ cả ở nhà. Cái sự đi chân đất không phải là một phần đáng nói mà cái thói qua nhà ai cũng để quên đồ luôn ở đó mới đã. Hồi đó xóm tôi có nhà hàng xóm nhiều sách lắm và chủ nhà cũng hay mua sách thường xuyên, mà tôi thì mê đọc sách từ hồi nhỏ xíu mới biết đánh vần nên tôi gần như ăn ở trong nhà người ta luôn, đọc mệt quá là nằm ngủ luôn trên giường họ.
.
Ông ba tôi thì bắt tôi phải mang dép qua bên đó mỗi khi qua đọc sách để chứng tỏ mình là con người lịch sự. Thế là con người lịch sự là tôi qua nhà hàng xóm rất đàng hoàng, giày dép rất ngon lành. Nhưng đọc xong đi về gần như 10/10 là lại chân không về nhà, để giày dép lại cho hàng xóm. Họ cứ qua trả lại dép cho nhà tôi hoài nên ba tôi ổng nói:
" Cũng may con ku của mày còn dính trên da, chứ không chắc mày cũng để quên bên đó" hehe

Đồng Hới - Phong Nha (P2)

Rồi cũng lúc đến Phong Nha. Sau khi định thần và rời mông khỏi xe. Mua vé, bao thuyền và rời bến Xuân Sơn để vào Phong Nha. Con sông Son dẫn vào Phong Nha cũng khá xa khoảng gần nửa tiếng đi thuyền. Phải nói là sông nước làm gợi lòng người

Phong Nha - Kẻ Bàng thì có nhiều động nhưng hai động được biết nhiều nhất và được cho đi thăm thú là động Tiên Sơn (động khô) và Động Phong Nha (Động ướt). Nhắc tới chuyện này thì mới nhớ đến hướng dẫn viên du lịch giới thiệu như sau: "Động khô khác với động ướt ở chỗ, động khô thì không có nước còn động ướt thì có nước". Nghe xong là chúng tôi muốn cười bò

Động khô nằm trên núi với hàng trăm bậc thang cần phải leo. Và nhận xét chung của tối là các động ở Việt Nam rất đẹp nhưng tôi lại dị ứng vô cùng với những ngọn đèn xanh xanh đỏ đỏ như hội chợ, các quán cà phê được đặt bên trong các động. Tôi thấy nó chỉ làm cho các động thêm vẻ giả tạo (các động ở Vịnh Hạ Long cũng vậy). Theo tôi có lẽ chỉ cần những ngọn đèn trắng thường để du khách thấy đường vào động và còn lại là để thiên nhiên tự phô bày nét đẹp của mình

Sau khi leo núi đã đời vả mồ hôi với động khô là xuống động ướt. Động Phong Nha được ghi nhận là động nước dài nhất thế giới với hơn 7 km nhưng khai thác du lịch chỉ vài trăm mét. Vào sâu động Phong Nha thì thuyền máy không sử dụng được phải dùng chèo. Và một thế giới khác lạ sẽ mở ra trước mắt ta. Cảm xúc trôi theo dòng nước và thằng em cũng được dịp hét thật to để tan đi những uất ức, buồn phiền trong cuộc sống. Tiếng dội vang vọng lại cũng để nhắc nhở ta "Nếu ta cứ mãi gặm nhắm nỗi buồn thì chính nỗi buồn sẽ vang vọng lại mãi trong tâm thể ta" . Chắc em còn nhớ anh tặng em chữ "Xả" . Hãy để tất cả muộn phiền tan theo dòng nước như đã từng ở Phong Nha

Đồng Hới - Phong Nha (Phần 1)

Nhân dịp công tác Đà Nẵng với mộng ước cũng đã lâu năm được thăm Phong Nha - Việt Nam đệ nhất động. Ráng sắp xếp công việc cho sớm nhất để ba lô khăn gói lên đường

Và thời khắc đã đến, tôi và một vài người bạn phóng gấp đến bến xe Đà Nẵng để đón chuyến xe đò chiều đi Quảng Bình cho kịp. Thành phố Đồng Hới cách Đà Nẵng khoảng 300 cây số sẽ là trạm nghỉ đêm để sáng mai lên Phong Nha

Xe đến Đồng Hới cũng vừa chập tối. Thành phố Đồng Hới thuộc tỉnh Quảng Bình có tốc độ đô thị hóa thuộc dạng nhanh. Nhiều ngôi nhà mới mọc lên nhanh chóng nhưng về kiến trúc tôi thấy lại có vẻ kì dị. Những ngôi nhà hình như cùng có một model Ta không ra Ta mà Tây cũng chẳng như Tây, nó pha trộn một chút của nước Lào anh em với mái nhọn hoắt với những cây sắt chọt trên đầu và lan can hàng hiên theo kiểu Gotich (rất tiếc là không chộp được những tấm hình này. Khi đi xách con Nikon cổ với với card nhớ 126Mb đi tong, còn card 32Mb ngấp nghé cửa tử )

Sau khi đã hỏi thăm nơi ăn chốn ở và địa điểm ăn chơi nhảy múa - khu Ma Cau về đêm thì đi ăn tối. Ý định ban đầu là chỉ ăn uống, sương sương vài chai để còn sức thăm thú phố phường và ngắm những cô gái chân dài Quảng Bình đẹp có tiếng nhưng trời xui đất khiến gió mát trăng thanh hay sao ấy mà nhậu tù tì đến li bì và kết cục là chỉ còn đường tìm về chốn ngủ. Miss Quảng Bình ơi ta có lỗi với nàng.

Qua một đêm say sưa thì 6 giờ sáng hôm sau phải thức dậy để khởi hành. Phong Nha cách thành phố Đồng Hới khoảng 40 cây số. Đến vấn đề thuê mướn xe để đi lại thì lại gặp khó khăn. Một là xe thuê không có hoặc là có với một cái giá trên trời (đòi đến 800.000 đ). Cuối cùng mọi chuyện cũng được giải quyết với Taxi cả đi lẫn về là 400.000 chẵn. Thế là lên đường

Đến Phong Nha phải qua một đoạn đường mòn Hồ Chí Minh xưa và nay đã là con đường Hồ Chí Minh khá rộng rãi và hoành tráng nhưng đoạn đường này lại thấy ít xe cộ đi lại (Thỉnh thoảng nhiều đàn bò mẹ, bò con băng qua lộ). Hỏi chuyện bác tài thì biết là dân xe tải hay dân khách xuyên Bắc Nam rất ít đi đường này vì lí do nhà cửa và cơ sở hạ tầng như nhà nghỉ hay xăng dầu, hệ thống đèn chiếu sáng thì hầu như quá ít và vấn đề an ninh cũng là một nỗi lo cho những chuyến đi xa. Nhà nước đang có kế hoạch mở rộng thêm đường Hồ Chí Minh nhưng tôi thiết nghĩ nó sẽ là một sự phí phạm lớn nếu cơ sở hạ tầng phụ trợ như trên không đáp ứng được. Phải chăng nên đầu tư cho những cái xem chừng như con con trên trước khi quyết định một bài toán lớn hơn.

Xe máy phiêu du ký (Chặng: Quảng Bình)

Tôi đến Quảng Bình thì trời cũng đã về chiều . Động Phong Nha cách Đồng Hới gần 40 km và không thuận đường, một phần tôi cũng mới vừa đi Phong Nha chưa lâu nên quyết định không ghé Phong Nha thăm em Hiền mà nghỉ tại Đồng Hới thăm em Loan

Rảo quanh quanh biển Nhật Lệ để lấy khí trời một chút . Đồng Hới là một thành phố nhỏ khá yên tĩnh và lãng mạn với các cô gái Quảng Bình xinh đẹp . Nét đẹp của các cô gái Quảng Bình là nét đẹp tròn đầy với đặc trưng những mái tóc dài và nụ cười đã từng là biểu tượng của du lịch Việt Nam . Nét đẹp ấy có thể diễn tả như là Thúy Vân trong Truyện Kiều:

"Vân xem trang trọng tót vời
Khuôn trăng đầy đặn nét ngài nở nang"

Có một nơi khá đặc biệt giáp tỉnh Quảng Bình và Hà Tĩnh chính là sông Gianh cũng là một vĩ tuyến phân cách khi xưa thời Trịnh Nguyễn tranh hùng. Và nhắc tới sông Gianh là cũng nhắc tới Hoành Sơn mà Trạng Trình Nguyễn Bỉnh Khiêm đã truyền cho chúa Nguyễn Hoàng khi di cư về phía Nam : "Hoành Sơn nhất đái, vạn đại dung thân" và con đèo Ngang đã đi vào thơ ca của Bà Huyện Thanh Quan

"Bước tới đèo Ngang bóng xế tà
Cỏ cây chen lá đá chen hoa
Lơ thơ dưới núi tiều vài chú
Lác đác bên sông chợ mấy nhà
........................................."

Tôi cũng bước tới đèo Ngang để tìm lơ thơ dưới núi tiều vài chú nhưng chả thấy đâu, bên sông cũng chả có lác đác cái chợ nào cả

Tranh Michel Rauscher

Họa sĩ Michel Rauscher - một họa sĩ đương đại của Pháp. Nét vẽ, màu sắc và bố cục của ông tôi rất thích đặc biệt là về nền văn hóa Châu Phi. Nếu gọi tên trường phái hay phong cách của ông là gì thì hơi khó nhưng nó bị ảnh hưởng bởi hậu ấn tượng rất mạnh. Với những đường nét phá vỡ nguyên tắc phối hình cổ điển kiểu Paul Gauguin nhưng màu sắc của ông thì đậm tính chiều sâu chứ không dàn trải như hậu ấn tượng, thêm chút gì đó như tranh khảm kiểu molding paste. Đặc biệt con bạn thân tôi nó phát hiện sao tranh của ông có vẻ buồn bã và cô đơn vậy nên đúng phụ nữ rất tinh tế về mặt cảm xúc và nhiều khi còn hơi suy diễn nhưng như vậy mới là phụ nữ kaka (Bù cho đàn ông, đa phần là ngỗng đực hehe)

Xe máy phiêu du ký (Chặng: Quảng Trị)

Rời Phá Tam Giang gần như toàn bộ đồ nghề đều hư hỏng nặng phải tốn thêm 1 ngày để sửa chữa . Phải lang thang đâu đó để giết thời giờ . Nghe nói Chùa Thiên Mụ vừa mới được tu sửa lại nên ghé chơi . Sau đó ghé thăm các nhà vườn tại Kim Long để kiếm gái đẹp như câu ca dao: "Kim Long có gái mỹ miều"

Hư máy chụp hình nên bao nhiêu gái đẹp chỉ còn biết trố mắt nhìn lưu vào trí não chứ không lưu lại được vào bộ não máy . Hư điện thoại nên mấy đứa bạn ở nhà không liên lạc được nên tưởng tôi chết mất xác dọc đường rồi .

Máy móc hên là sửa được nhưng cũng khá quặc quẹo rồi . Máy ảnh thì chỉ còn có chức năng thấy đâu chụp đó hư cha nó chức năng chọn chế độ chụp và chế độ coi lại hình . Gọi đúng là chỉ còn sai đâu bụp đó thôi và con mắt hình bị nhiễu .

Rời Huế tiếp tục hướng về Quảng Trị thẳng tiến . Quảng Trị với thị xã Đông Hà và cửa khẩu Lao Bảo là cửa khẩu buôn lậu khét tiếng hàng qua lại giữa Việt Nam, Lào cả của Tam Giác Vàng . Tôi còn nhớ một thời ghé Đông Hà dớt một đống thuốc jet giá rẻ bèo để đem về hút hay bán lại chút đỉnh .

Quảng Trị nói chung khá nghèo, đất đai thì khô cằn dọc hai bên đường quốc lộ từng dải cát trắng biển trải dài nhìn cứ như tuyết miền nhiệt đới .

Ghé Thánh địa La Vang trời cũng trưa trợt rồi . Thánh địa La Vang là địa điểm hành hương tôn giáo lớn của các tín đồ Kitô với hiển tích đức mẹ hiển linh năm 1798 . Và trước mặt tiền Thánh Đường bà con gia tăng sản xuất bằng củ cải phơi . Nó làm giảm đi sự tôn nghiêm của nhà thờ nhưng ở đời cái nghèo là một sự quẩn quanh vô tận .

Rời La Vang đến tiếp thành cổ Quảng Trị ở gần đó. Thành cổ Quảng Trị được xây đầu tiên bởi thời Minh Mạng và là một thành đất sau một thời gian được xây lại bằng gạch . Trong chiến tranh, thành cổ Quảng Trị bị phá hủy nghiêm trọng và nay được tu sửa lại .

Một địa điểm quanh trọng nhất của Quảng Trị là sông Bến Hải cái vĩ tuyến 17 nghiệt ngã của Việt Nam với cầu Hiền Lương là ranh giới. Bật điếu thuốc và ngắm dòng nước Bến Hải trôi và cũng là một sự trôi của dòng suy tưởng . Việt Nam quê hương tôi ra sao với cái vĩ tuyến chia cắt này . Một sự chia cắt tâm tưởng của người Việt Nam , của chiến tranh triền miên và hủy diệt . Và theo tôi là một vết dao của dân tộc này bị định mệnh bắt phải gánh lấy . Và với riêng tôi là những chuyến viễn du "Giang hồ rong chơi quên quê hương" và những cơn say triền miên và sự hủy diệt thân thể tôi một cách tác tệ . Và tôi nhớ đến Nguyễn Tuân và Tản Đà với chủ nghĩa xê dịch và sự ngông cuồng, rồ dại để cảm Nguyễn, Tản và cũng để cảm mình .

Cũng từ Phá Tam Giang nhắc đến Truông Nhà Hồ . Truông Nhà Hồ nay đâu còn rừng, đâu còn thổ phỉ chỉ còn là bãi đất trống hiu quạnh thuộc Hồ Xá

Quảng Trị buồn lắm ai ơi .

Xe máy phiêu du ký (Chặng: Phá Tam Giang)

Có câu ca dao :
Đường vô xứ Huế quanh co
Non xanh nước biếc như tranh họa đồ
Thương em anh cũng muốn vô
Sợ Truông Nhà Hồ, sợ Phá Tam Giang

Như là một lời thôi thúc người lữ khách phải ghé qua để cảm nhận được hết nét hiểm trở, gian khó đã từng ngăn bước chân biết bao đôi uyên ương say đắm đến gần nhau. Và Phá Tam Giang là địa danh tôi nghĩ trước tiên khi đến Huế. Đi Phá Tam Giang từ Huế có thể đến Sịa để đón đò dọc con Phá hoặc đến thẳng Thuận An mà ngao du theo chiều ngược lại. Và tôi chọn con đường từ Thuận An để xem trực tiếp yếu huyệt kinh hoàng cho các hải hành khi xưa muốn vào kinh đô Huế.

Từ Huế đến cửa biển Thuận An chừng 11 km dọc con đường là những làng cổ khá đẹp uốn quanh sông

Cầu Thuận An mới được xây khá đẹp song song với con cầu cũ đã xuống cấp. Hệ đầm phá Tam Giang - Cầu Hai được xem như là hệ đầm phá nước lợ lớn nhất Đông Nam Á khoảng 52 km². Theo lời dân địa phương gọi là phá Tam Giang bởi vì khi xưa nó là giao lưu của 3 con sông lớn là sông Ô Lâu đổ từ phía Quảng Trị vào, Sông Hương chảy qua kinh đô Huế và sông Bồ chảy cùng vào phá. Và chính con phá khi xưa với những ngọn sóng thần đánh chìm nhiều tàu bè tiếp cận đường biển vào Huế để được đưa vào ca dao dân gian

Ngày nay lưu lượng nước sông Bồ đổ trực tiếp vào sông Hương rồi mới ra phá nên chỉ còn như Phá Nhị Giang. Nhắc đến hai địa danh Truông Nhà Hồ và phá Tam Giang là nhắc đến công đức nội tán Nguyễn Khoa Đăng đã có công dẹp tan thổ phỉ tại Truông Nhà Hồ và trị thủy con phá nguy hiểm này tạo xuyên suốt trong giao thông huyết mạch đến kinh đô Huế. Tôi muốn tìm gốc ngọn sự trị thủy của nội tán Nguyễn Khoa Đăng nhưng không có điều kiện và sách vở . Những tài liệu sử của ta viết khá sơ sài về sử liệu này hay viết theo lối đầy mê tín " Nguyễn Khoa Đăng dùng súng thần công bắn vào con sóng làm máu đổ quệch cả mặt sông và từ đó gió yên biển lặng

Theo Đại Nam nhất thống chí thì hiện tượng sóng thần thường diễn ra ở Bàu Ngược từ trên dòng Ô Lâu đổ vào dẫn về Đập Đá . Tôi thì không hài lòng với sử liệu này lắm bởi vì vào kinh đô Huế xưa không chỉ bằng con đường đổ từ Ô Lâu vào Đập Đá mà còn vào đường biển thông qua cửa Eo khi xưa (nay là cửa Thuận An mới) để dọc sông Hương vào Huế . Vậy thì câu ca dao trên đó hơi quá phô trương và không thực tế . Mong muốn của tôi là được học hỏi những bậc tiền bối có hiểu biết nhiều về phá Tam Giang và công việc trị thủy của nội tán Nguyễn Khoa Đăng. . Mong lắm thay .

Khởi hành để đối mặt trực tiếp eo biển Thuận An tưởng đơn giản ai dè cũng một chút khó . Chạy thẳng ra biển Thuận An để hỏi dân địa phương đường tiếp cận trực tiếp eo biển này phải qua một con đường đầy cát lún . Nhiều lúc xe muốn đứng yên tại chỗ . Cuối cùng cũng giáp được mặt nó . Eo biển Thuận An ngày nay đã được thông khi eo biển cũ đổ vào phá cửa Eo đã bị lấp cũng gần đó

Dự tính đón đò từ cửa biển này để đi khắp phá nhưng ở đây chỉ có những con đò dọc để đi đến những địa điểm cố định không đi theo ý mình . Nên đành quay về bến để mướn ghe riêng để đi cho thỏa thích . Dọc phá Tam Giang có đền Thai Dương khá nổi tiếng theo sự tích là thờ Thai Dương phu nhân thường độ trì cho dân đi biển. Đền Thai Dương phu nhân theo tương truyền thì đó là một tảng đá trôi từ Nhật Bản báo mộng cho dân biển và họ đã lập đền thờ ngay tại khúc sông đó . Thai Dương hay Thái Dương cũng có nghĩa là mặt trời . Vừa là biểu tượng của Nhật Bản và cũng là biểu tượng của riêng dân đi biển.

Ra tới bến thương lượng giá cả với dân đi ghe đánh cá cho chuyến ngao du . Và khởi hành trên phá bắt đầu với hai người bạn ngư dân là Trưởng và Tạo - những người bạn trẻ tuổi và khá vui vẻ . Phá Tam Giang như trải dài trước mắt mênh mông, mênh mông nước với những cái trở mình lắc lư sóng của con thuyền . Gió mát và cảnh sắc như làm mê hồn người và tôi chợt lẩm nhẩm bài hát " Chiều trên phá Tam Giang" của Trần Thiện Thanh

Nói đến phá là phải nói đến dải cát ngăn cách biển với đầm tạo một vùng sinh thái đầm phá khá đặc trưng dọc biển và những rừng ngập mặn như Cần Giờ người địa phương gọi là rú. Ở phá Tam Giang những ngôi làng dọc biển trên những đụn cát khá nhiều nhưng ngôi làng của dân chài lưới . Một điểm đặc biệt là những nhà thờ tổ ở đây thì khá khang trang, xa hoa có khi mắc mỏ hơn những nhà họ đang ở . Có những nhà thờ tổ đáng giá cả hàng tỉ bạc .

Hỏi Trưởng và Tạo thì được biết những nhà thờ này được xây lại bởi Việt Kiều sau một thời gian vượt biên và hồi hương trở về . Và dân trong làng hầu như nhà nào cũng có Việt Kiều nên nhà thờ tổ mọc lên lỏm chỏm khắp nơi như đua chen khoe cái mẻ giàu sang của mình .

Thanh niên với nhau mà lại ngồi chung một xuồng thì chắc chắn là có chuyện nhậu nhẹt đàn đúm thế là cá bắt lên từ Đầm . Rượu bia thì mua từ các làng . Bữa say xỉn nho nhỏ bắt đầu khởi hành dọc con phá

Bắt đầu khởi hành là ngắm cảnh . Sau đó là vừa nhậu vừa ngắm cảnh . Sau đó chỉ còn là nhậu còn cảnh thì kệ mẹ nó. Lúc này Phá Tam Giang chỉ còn là nơi tiếp bia rượu và mồi dọc đường . Một sự cố cũng là kỷ niệm chắc là khó quên trong đời của mình và những người bạn . Đang xả nước cứu thân xuống mặt Phá thì anh bạn Trưởng ngả nghiêng ngả ngửa ủn tôi bay cả người lẫn vật xuống dòng Phá . Thế là ướt như con chuột lột , máy ảnh điện thoại di động vô nước trầm trọng . Thế là một hai ba cởi truồng nhậu tiếp . Mấy tay lái đò phá Tam Giang la oái oái . Nhằm nhò gì "Dân chơi Nam Bộ" mà .Nhậu hết dọc phá là đồ cũng khô thôi mà

Kế hoạch là chiều sẽ ghé về Huế để ngủ nhưng kế hoạch bị đổ bể do gặp những chiến hữu quá chiến . Thế là tối đó tiếp tục gài độ ở nhà Trưởng và đây bức ảnh cuối cùng của ngày hôm đó

Phá Tam Giang đối với tôi rất nhiều kỷ niệm . Kỷ niệm về một vùng đất lịch sử, về sự nồng nhiệt thân thiện của dân địa phương . Phá Tam Giang đang dần được khai thác để đưa vào du lịch và trả lại vị trí đáng có trong bản đồ du lịch Việt Nam và người dân sẽ được cải thiện cuộc sống hơn. Nhưng nó cũng chính là sự mâu thuẩn của riêng tôi . Tôi sợ mất đi vẻ hoang sơ và thân thiện của vùng đất và con người nơi đây để thay thế vào những giá trị đươc tính trên đồng tiền

PS: Những tìm hiểu về phá Tam Giang

Phá Tam Giang trước kia được bao bọc hoàn toàn bởi vùng cát bồi biển dài được gọi là Đại Trường Sa trước đây gần 600 năm. Sau một thời gian đã có sự di chuyển địa chất cũng như xâm thực của nước tạo ra các cửa biển cũng như những con lạch dẫn ra biển . Và phá Tam Giang không chỉ có một cửa biển Thuận An . Cũng nói thêm về tích sóng thần tại Phá Tam Giang theo Đại Nam nhất thống chí thì phá Tam Giang được gọi tên từ hợp lưu 3 con sông là thượng lưu, trung lưu và hạ lưu từ hợp thể sông Ô Lâu dẫn về Bầu Ngược . Theo sử liệu thì Bầu Ngược có đáy sông khá mấp mô nó tạo sự cộng hưởng từ hai nguồn nước từ đất liền chảy ra biển cũng như biển đổ vào tạo ra những con sóng cực lớn và dòng chảy khá bất thường và khó lường được phương hướng và cách thức . Nội tán Nguyễn Khoa Đăng trị thủy bằng cách nạo vét lại lòng sông và để giảm áp lực dòng nước tràn bờ ông đã cho đào một con kênh nhân tạo để dẫn nước từ trung lưu sang hạ lưu . Nói chuyện với dân địa phương tại đây họ cho biết vào những mùa nước lũ thì phá Tam Giang như một bãi nước mênh mông và tràn lên ngập tất cả các gò đất dọc biển và đó cũng là một phần đánh sập cửa Eo cũ